🌟 प्रस्तावना
राज्य कर निरीक्षक (State Tax Inspector – STI) ही महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग (MPSC) मार्फत घेण्यात येणारी महत्त्वाची पदभरती परीक्षा आहे. सरकारी सेवेत प्रतिष्ठित पद मिळवण्यासाठी अनेक उमेदवार ही परीक्षा देतात. या लेखात आपण STI परीक्षा 2025 संदर्भात पात्रता, अभ्यासक्रम, अभ्यास साहित्य, पगार, जबाबदाऱ्या आणि करिअर प्रगती याबद्दल सविस्तर माहिती पाहणार आहोत.
✅ पात्रता (Eligibility)
- शैक्षणिक पात्रता: मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची पदवी (ग्रॅज्युएट).
- वयोमर्यादा:
- सर्वसाधारण उमेदवार – 18 ते 38 वर्षे.
- मागासवर्गीय व इतर श्रेणींना सवलती लागू.
- मराठी भाषेचे ज्ञान आवश्यक.
📝 परीक्षा पद्धती (Exam Pattern)
STI परीक्षा तीन टप्प्यांत होते:
- पूर्व परीक्षा (Prelims) – वस्तुनिष्ठ प्रश्नपत्रिका.
- मुख्य परीक्षा (Mains) – वर्णनात्मक व वस्तुनिष्ठ दोन्ही प्रकारचे प्रश्न.
- मुलाखत (Interview).
📚 अभ्यासक्रम (Syllabus)
पूर्व परीक्षा (Prelims)
- सामान्य अध्ययन – इतिहास, भूगोल, राज्यशास्त्र, चालू घडामोडी.
- महाराष्ट्रातील सामाजिक, आर्थिक व राजकीय परिस्थिती.
मुख्य परीक्षा (Mains)
- मराठी व इंग्रजी भाषेचा पेपर.
- सामान्य अध्ययन – राज्यघटना, अर्थव्यवस्था, विज्ञान व तंत्रज्ञान.
- कर प्रणाली व महसूल विभागाशी संबंधित विषय.
📖 अभ्यास साहित्य (Study Material)
STI तयारीसाठी उपयुक्त पुस्तके व साधने:
- महाराष्ट्र शासन प्रकाशन – राज्यसेवा मार्गदर्शक.
- लक्ष्मीकांत – भारतीय राज्यघटना.
- रंजन कोल्हटकर – महाराष्ट्र अर्थव्यवस्था.
- यशदा प्रकाशन व चालू घडामोडी मासिके.
- ऑनलाईन टेस्ट सिरीज व मागील प्रश्नपत्रिका.
💰 पगार व भत्ते (Salary & Allowances)
| घटक | रक्कम (अंदाजे) |
|---|---|
| मूल वेतन (Basic Pay) | ₹38,600 – ₹1,22,800 |
| महागाई भत्ता (DA) | वेतनावर आधारित |
| घरभाडे भत्ता (HRA) | 8% – 16% (शहरानुसार) |
| इतर भत्ते | वाहतूक, वैद्यकीय, इ. |
👉 एकूण मासिक पगार सुमारे ₹55,000 ते ₹65,000 असू शकतो.
🏛️ जबाबदाऱ्या (Job Responsibilities)
- कर वसुली व महसूल तपासणी.
- करचुकवेगिरी रोखणे.
- विभागीय अहवाल तयार करणे.
- व्यापारी संस्थांशी समन्वय साधणे.
📈 करिअर प्रगती (Career Growth)
STI पदावरून अधिकारी पुढे बढती मिळवू शकतात:
- सहायक आयुक्त (Assistant Commissioner of State Tax).
- उपआयुक्त (Deputy Commissioner).
- वरिष्ठ अधिकारी पदे.
❓ वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
प्र. STI कटऑफ किती असतो?
उ. प्रत्येक वर्षी कटऑफ बदलतो. मागील वर्षांचा अभ्यास उपयुक्त ठरतो.
प्र. तयारीसाठी किती वेळ द्यावा लागतो?
उ. दररोज नियमित अभ्यास करून साधारण १ वर्षाची तयारी पुरेशी असते.
प्र. ऑनलाईन कोचिंग उपयुक्त आहे का?
उ. होय, टेस्ट सिरीज व मार्गदर्शनाने तयारी अधिक परिणामकारक होते.
🎯 निष्कर्ष
राज्य कर निरीक्षक परीक्षा 2025 ही सरकारी सेवेत प्रवेशाची सुवर्णसंधी आहे. योग्य अभ्यास साहित्य, सातत्यपूर्ण सराव आणि शिस्तबद्ध तयारी केल्यास या स्पर्धेत निश्चित यश मिळवता येईल.